De tijd

Hier zeiknat geregend zittende in het Taye Hotel met wifi, ben ik erachter dat de essentie van de Ethiopische statement ´Land van 13 maanden zon´ niet alleen zit in het feit dat ze ermee claimen altijd zon te hebben, wat ik eerst dacht, maar meer in het feit dat ze inderdaad 13 maanden kennen.
De Ethiopiërs volgen namelijk niet de Gregoriaanse kalender zoals wij die kennen maar hebben bedacht, als een van de weinigen ter wereld, dat ze hun jaartelling en tijd helemaal anders gaan doen. Zo kent een jaar hier inderdaad 13 maanden, 12 maanden van 30 dagen en 1 maand van 6 dagen, en begint hun nieuwe jaar half september. Het mooie van deze jaartelling is dat je hier ineens 8 jaar jonger bent, ze leven namelijk nog in 2003!
Nu is het niet zo dat je door deze verjongingskuur ineens al je rimpels kwijt ben, je krijgt er juist meer rimpel van! Zo moet je bijvoorbeeld aan het begin van de maand een handtekening zetten voor je salaris. Maar aan het begin van wiens maand?! De Ethiopische dus. En wanneer is dat dan? Zo ergens rond de 10 van onze maand. En stelt iedereen je hiervan op de hoogte? Nope, als je vergeet te vragen dan heb je dus eigenlijk geen idee. En wordt dit structureel gebruikt? Ook nee dus, sommige mensen praten in ´onze tijd´ en sommige mensen en instanties houden de Ethiopische kalender aan. Verwarrend? Ja dus!

Maar het kan nog net iets ingewikkelder, iets waar je alle dag tegenaan loopt, want ook hun tijd is anders. De Ethiopische dag is in 2x 6 uur verdeeld, op zich nog normaal, maar hun telling van het begin van de dag begint om 6 uur ´s ochtends. Wat overigens wel heel raar is want mijn buurman de muezzin laat mijn dag over het algemeen al voor 6en beginnen….
Als hun dag dus om 6 uur begint, dan is 7 uur voor hun 1 uur. En 10 uur ´s ochtends is dus 4 uur. Ingewikkeld? Ja dus! En wat het zo lastig maakt is dat wederom niet iedereen dezelfde tijd gebruikt. Zo staat de klok op onze afdeling bijvoorbeeld op ´habasha time´, maar wordt er gesproken in ´forenji time´. Als je afspraken maakt is het dus heel belangrijk om na te vragen over welke tijd er gesproken wordt. Nou is het mij gelukkig nog niet overkomen dat ik een afspraak met 6uur gemist heb, maar een guesthouse-genoot is wel al eens om 6.30u ´s ochtends naar de universiteit gegaan omdat ze dacht een afspraak te hebben!

Nog een leuk concept en vrij gebruik van tijd heb ik vorige weekeinde mee mogen maken tijdens de
´National Workshops of Quality Education´. Op vrijdagmiddag, zo rond 17u (forenji tijd ;-) ) toen ik op het punt stond om weg te gaan van het werk, werd mij verteld dat er een mogelijk voor mij interessante workshop was dat weekeinde. Hmmmm, beetje kortdag niet waar? Maar joh, het is toch nog geen zaterdag, ruim op tijd toch!
Aangezien ik geen programma had werd mij verteld dat het om 8.30u zou beginnen. En ja, technisch gezien klopte dat ook wel, ware het niet dat dat de inschrijving was en het werkelijke programma pas om 10.30u begon. Daar zat ik dan met mijn goede gedrag om 8.20u. Maar goed, het programma startte netjes op tijd en na het welkomstwoord, wat een half uurtje duurde, was het alweer tijd voor een theepauze, wat eveneens een half uur was.
Na nog een presentatie over wat kwaliteit nou precies is en wat de Universiteit van Gondar daar mee doet, was er de mogelijkheid tot het stellen van vragen. Dus een groep van meer dan 500 man kreeg de gelegenheid een vraag te stellen… Nou hoeft dat op zich niet een groot probleem te zijn, er was drie kwartier voor uitgetrokken, ware het niet alle vragen uit het publiek begonnen met een lange ophemeling van de sprekers en hun presentatie, gevolgd door een inleiding op de vraag van zo pak ´m beet 5 minuten, waarna de vraag dan eindelijk kwam. Ik was de draad allang kwijt!
De volgende ochtend begonnen we wederom om 8.30u, in groepen opgedeeld om te discussiëren over vragen met betrekking tot het implementeren van de syllabi en waarom dat niet loopt. Beginnen om 8.30u staat blijkbaar niet gelijk aan aanwezig zijn om 8.30u. We begonnen netjes op tijd maar tot zeker 9.20u kwamen er mensen binnendruppelen. Zonder enige gene werd er plaats genomen op de luid krakende klapstoeltjes in de collegezaal. Blijkbaar vrije inloop waar niemand raar van opkijkt.
De Ethiopiërs zijn ook erg kien op hun tijd en besteden dat niet graag kosteloos. Voor de aanwezigheid bij deze workshops werd dus een ´per diem´ verkregen, een bepaald bedrag wat je betaald krijgt voor de tijd dat je aanwezig bent. Je krijgt dus betaald om aanwezig te zijn! Een duur geintje voor de universiteit, maar ze zullen proefondervindelijk wel ondervonden hebben dat ze anders met een lege zaal zitten aangezien Ethiopiërs hun tijd dan wel beter weten te besteden. Ik heb voor anderhalve dag aanwezigheid de volle vier dagen betaald gekregen, 450Birr wat zo´n 20euro is! Gewoon handje contantje de dag na de workshops na het zetten van een handtekening. Zo simpel als dat. Dat is in Nederland soms wel anders, daar moet je soms hard knokken om het geld te krijgen waar je recht op hebt!


Wat hier ook het rare aan tijd is, is dat alles veel langer duurt, maar het ook lijkt alsof je meer tijd over hebt. Het van en naar mijn werk lopen kost me meer dan een uur, alle kleding moet op de hand gewassen worden en koken op een elektrische kookplaat, waarbij de stroom ook nog eens geregeld uitvalt, kost gemiddeld meer dan een uur. Ik heb bijvoorbeeld deze week anderhalf uur in een pan staan roeren om een saus van kikkererwten te maken. Toen ik me eindelijk gewonnen gaf was het nog steeds geen egale saus maar zat het vol schillen. Evengoed werd het lekker bevonden door Kate en mijn collega´s en werd het omschreven als een ´notensmaak´. Waarschijnlijk geef ik de volgende keer de pollepel eerder aan Maarten!

Ook boodschappen doen of naar de markt gaan is een karwij wat zo een paar uur in beslag neemt. Iedereen zegt hallo en vriendelijk als je bent, zeg je elke keer ´Salaam now´ terug. Als je de mensen niet kent wordt er in het voorbijgaan snel nog gevraagd hoe het met je gaat waarop je netjes antwoord geeft en dit ook terug vraagt. Schijnt een normale manier van begroeten te zijn en kost nog niet eens zo heel veel tijd aangezien het in de loop gedaan wordt. Ken de je mensen echter wel, dan is de riedel aan beleefdheidsbegroetingen nog net iets langer. Naast het vier keer over en weer vragen hoe het gaat, worden er ook handen geschud, worden de schouders tegen elkaar aan gebonkt of wordt er gekust. En vervolgens moet er natuurlijk nog een priet-praatje gemaakt worden.
Mijn thee-mevrouw tegenover het guesthouse kan ik niet zomaar voorbij lopen. Soms ben ik zo onbeleefd om geen thee te nemen en alleen de begroetingen te roepen maar meestal draait het er op uit dat ik op een veel te klein krukje veel te zoete thee zit te drinken. Het is ook onbeschoft om de meiden van een kledingwinkeltje om de hoek zomaar voorbij te lopen. Je moet even langs gaan om een schoudertje te bonken en om de nieuwste rokken te bezichtigen. Extra veel tijd kost het als het winkeltje vol zit met andere mensen, die moet je allemaal bij langs en wordt bovenstaande procedure elke keer opnieuw doorlopen.
En dan ben je weer op weg, nog geen 30 meter bij je huis vandaan en alweer een half uur verder. Op straat wordt je van alle kanten aangekeken en begroet, mensen geven je een hand en kinderen komen uit steegjes aangerend om ´forenji, forenji´ of ´you you you´ te roepen. Ze geven je een handje en als ze niets beters te doen hebben dan houden ze die vast en lopen een stuk met je mee. Daar loop je dan, met andermans kind aan je hand met wie je geen woord kan wisselen. En probeer je met je beste Amharic toch een praatje aan te gaan, dan leidt dat tot een lachsalvo. Het wordt erg leuk gevonden als je probeert je verstaanbaar te maken in hun taal, maar ondanks mijn beste pogingen op een goede articulatie wordt ik niet begrepen en word er beleef in het Engels geantwoord.
Als je het dan eindelijk hebt gered tot in de line taxi naar het centrum, heb je even rust. Nou ja, je wordt niet van alle kanten aangesproken maar af en toe voel je wel een hand in je haar, even voelen hoe dat steile haar voelt!
Zodra je uitgestapt bent op Piazza, het centrale plein van Gondar wat meer weg heeft van een verkeersknooppuntje met minibusjes, tuktuks, paard en kar, ezels en geiten, begint het hele gebeuren opnieuw. En je blijft vriendelijk tegen iedereen terug lachen en praten. Onvermijdelijk kom je dan ook altijd een aantal van de jongens tegen met wie je al eerder een praatje hebt aangeknoopt. En vreemd genoeg zijn dat de Ethiopiërs met de makkelijke namen zoals David, Thomas en Daniel. Kijk, dat is dan wel weer handig. Als je ze eenmaal tegen het lijf bent gelopen raak je ze niet zo snel meer kwijt. Ze blijven met je mee lopen, gaan mee de winkels in en voorzien je van nuttige tips. Handig, maar soms neemt het ook iets teveel van je tijd en ga je je een beetje onvrij voelen.
Als je dan de markt hebt weten te bereiken moet je 5x op en neer lopen om de mooiste tomaten te vinden, vervolgens de wortels en daarna de zoete aardappels. Voor de spinazie moet je even zoeken en na 3x alle kanten opgestuurd te zijn, vind je het dan eindelijk ergens diep in de markt, in de kleine steegjes verborgen. Gelukkig valt hier weinig te onderhandelen over de prijs dus dat scheelt weer tijd.

En dan eindelijk kun je bepakt en bezakt weer terug naar huis. Verlangend naar een beetje rust en tijd voor jezelf. En raar genoeg is die er dan ook nog! Er blijft ondanks deze tijdrovende activiteiten genoeg tijd over om een boekje te lezen, mijn stijve lijf met yoga te pijnigen, lange verhalen te schrijven voor de weblog, een aflevering van Gossip Girl te kijken én om om 10uur op bed te liggen.

Nou, ik krijg mijn tijd hier wel om dus!

Liefs, Fonda