The human species

Ethiopië mag dan misschien weinig bekend zijn bij het grote publiek, iedereen heeft wel eens van de Mursi gehoord. Of misschien niet, maar dan heb je misschien vast ooit wel eens een foto gezien van mensen met van die enorme schotels in hun onderlip. Nou geloof me, ze bestaan echt! En ze leven hier in Ethiopië, samen met zo´n pak ´m beet nog 85 andere volkeren.

Het zuiden van Ethiopië, met name de Omo Vallei, is de place to be om ´mensjes´ te kijken. In dit kleine stukje Ethiopië alleen leven meer dan 20 verschillende volkeren, de een nog authentieker en inheemser dan de ander. De Mursi en Hamar zijn vanwege hun opmerkelijke uiterlijk en gewoonten, het meest bekend. En daardoor het meest door toeristen bezocht…. En daardoor het meest ´verpest´…. Vooral de Mursi staat hier negatief bekend om. Van horen zeggen en lezen weten we dat het kan zijn dat je in een colonne van terreinwagens naar die dorpen rijdt, waar er een continue flits van fotocamera´s is waar je failliet van raakt aangezien hun zakelijke instinct er voor gezorgd heeft dat je per foto moet betalen. En als je geen foto maakt krijg je de wind van voren, of een steen. Deze slechte reclame, in combinatie met de bereikbaarheid van de dorpen, heeft er voor gezorgd dat wij er voor gekozen hebben om deze mensen niet in hun dorpen te bezoeken. Wij hebben er voor gekozen om op de juiste dag op de juiste plaatst te zijn, daar waar de meeste volkeren bijeen komen en waar een lokale bus nog wel kan komen (hoewel dit wel was waar we, bij gebrek aan een bus, twee dagen vast kwamen te zitten waardoor de pick-up truck onze enige uitweg was).

Jinka, een niets zeggend dorpje met één belangrijke attractie: de zaterdagmarkt. Op deze markt komen de volkeren uit omliggende dorpen om hun wekelijkse boodschappen te doen, wat voor de Mursi met name inhoud dat er nieuwe araki ingeslagen wordt. Hier zie je een kakofonie aan mensen en kleuren: de Ari, Banna en Mursi.

De Ari is het meest kleurrijk en vriendelijk van de volkeren die wij gezien hebben. Hun gekleurde kleding, sjaaltjes en sieraden schitteren je tegemoet. Ze trekken zich niet zoveel van toeristen aan, mogelijk omdat ze minder ´interessant´ zijn. Ze weigeren eerder verlegen als je om een foto vraagt dan dat de foto je bij wijze van spreken opgedrongen wordt. Tijdens onze motorrit zijn we net buiten Jinka gestrand in een Ari dorpje, wachtend tot lekke band nummer zoveel geplakt werd. We werden vriendelijk onthaald, kregen een litermaat met een soort van pasta onder onze neus geduwd en werden gevraagd of we zin hadden in bier. Bij de litermaat werd wat water gedaan, dit werd verhit op een vuurtje en zo ging om 10.30 de maatbeker met bier al rond. Na een rondleiding en uitleg over hoe injera gemaakt werd, was er een trotste jonge moeder die ons graag haar kindje wilde laten zien. Met nog 10 andere vrouwen om haar heen wilde ze graag op de foto waarbij het zien van de foto voor haar al voldoende beloning was.

Voor de Mursi gold dat zij ons eerder zagen dan wij hen, ineens staan er twee half naakte vrouwen voor je neus. Tuurlijk, je hoopt ze te zien omdat je haast niet kunt geloven dat er mensen bestaan die er echt zo uit zien en je loopt daar dus ook naar te zoeken. Maar de Mursi hoef je niet te zoeken, die vinden jou wel. Maar als je ze dan ziet, ze staan recht voor je en willen dat je een foto van ze maakt, durf je ze haast niet aan te kijken, beschaamd dat je je voelt over het aapjes-kijken en het feit dat je niet bij wil dragen aan verder vernieling van een mooi volk en cultuur. Deze twee dames konden we nog redelijk makkelijk van ons afschudden, de twee mannen die ons kort daarna vonden werd iets lastiger. Ze zagen er weinig bijzonder uit, niet echt fotowaardig dus, maar bleven maar hijgend herhalen ´one photo, one Birr´ (de lokale munteenheid). Ze kwamen behoorlijk dicht op ons staan zodat de rooddoorlopen oogjes en drankwalm duidelijk werd. Koos moest een hand om zijn arm verwijderen voordat we eindelijk uit deze benarde situatie weg konden. Maar eerlijk is eerlijk, ze zijn een foto waard dus wij zijn gezwicht en besloten dat we maar 1 foto gingen maken, niet meer. Vooraf een prijs afspreken bleek weinig zin te hebben. Elke persoon op de foto zou 1 Birr kosten maar toen de foto eenmaal gemaakt was, werd de prijs per persoon verdubbeld en moesten we ineens ook nog 1 Birr voor de baby betalen. We hebben dan misschien maar 1 foto, voor mij vat ´ie alles samen hoe Mursi mensen eruit zien.

Om de Hamar te kunnen zien hebben we een motortochtje naar Dimeke gemaakt. Hun kleding, zo ver aanwezig, is voornamelijk gemaakt van dierenhuiden en hun armen zijn volgehangen met armbanden en sieraden van schelpjes. De vrouwen dragen hun haar in strengetjes gemaakt van modder en om hun nek dragen ze grote zware kettingen. Een van die kettingen ziet eruit alsof er een touw aan vast gemaakt kan worden en de vrouw zo uitgelaten kan worden. Deze ketting is het teken zij de eerste vrouw van een man is. In de Hamar cultuur is polygamie heel gebruikelijk, evenals besnijdenis en mishandeling….

De meeste vrouwen hebben een onvoorstelbaar zwaar leven maar trots als ze zelf zijn, schijnen ze daar zelf niet veel moeite mee te hebben. In een museumpje in Jinka werd dat heel mooi neergezet, in de vorm van interviews over verschillende onderwerpen met vrouwen van verschillende stammen. Als je niet de hele dag het vuur uit je sloffen loopt en dagen met een potje koffie zit te wachten tot wanneer je man ook maar besluit eens thuis te komen, dan word je lui bevonden. Heb je niet genoeg littekens op je lichaam van het slaan met stokken, dan hou je niet genoeg van je broer of neef. Ook de lipschotels van de Mursi zijn in opspraak. Er wordt gevonden dat dit tegenwoordig niet meer kan, dat de toekomst voor die meisje verpest wordt door een uitgelubberde lip. Maar mogelijk denken de Mursi vrouwen daar anders over. Zij zijn trots op hun cultuur en willen net als hun moeders en oma´s, een traditie voortzetten. Ze voelen het als een falen en belediging als zij dat niet meer mogen. Wie zijn wij om daar over te oordelen?

Reizen heeft altijd twee kanten. Aan de ene kant zie je de meest onwaarschijnlijke dingen en draag je bij aan een economie. Maar de andere kant is dat we met al het vliegverkeer flink bijdragen aan de CO2 uitstoot, paden door bossen aangelegd moeten worden zodat we de dieren beter kunnen bekijken en volkeren verpest worden doordat ze anders bevonden worden en in aanraking komen met voor hun nieuwe of onbereikbare dingen. Een lastig dilemma wat ieder voor zich moet beslissen. De volkeren in het zuiden van Ethiopië meegemaakt hebbende vraag ik me soms af of het het allemaal waard is. Maar hypocriet als het is, het heeft wel een paar mooie foto´s opgeleverd!

https://picasaweb.google.com/109868384852740449876/20110814TheHumanSpecies#

Liefs, Fonda